
Inspirerende boeken
Overdenkertjes
Liefdespijn
over scheiding, onmogelijkheid en geluk
door Mark Van Steenkiste

​
1 DOORDENKERTJE:
Geen INTIMITEIT EN OVERGAVE zonder BASISVEILIGHEID EN TRANSPARANTIE
"Na de verdrijving uit het paradijs zal de liefde dus onvermijdelijk altijd een beetje een werkwoord blijven. Een erotische liefdesverbintenis tussen twee partners is nooit iets dat vanzelf loopt en heeft daarom een kader nodig. Dat kader is lange tijd het huwelijk geweest, maar voor een groot aantal mensen is dat niet langer de referentie. Dat neemt niet weg dat, willen partners floreren in hun relatie, er toch bepaalde impliciete en expliciete afspraken zullen bestaan die zorgen voor BASISVEILIGHEID, want zonder zijn intimiteit en overgave niet mogelijk.
Een van die noodzakelijke afspraken is onvermijdelijk een grote mate van TRANSPARANTIE. Zonder openheid is diep vertrouwen onmogelijk. Zelfs wanneer de twee partners in een relatie hun uiterste best doen om eerlijk te zijn tegen elkaar, kunnen er in elk van beiden toch allerlei processen ontstaan die haaks komen te staan op het aanhouden van de relatie. Een stuk van het engagement om samen op een ernstige en integere manier in een erotische relatie te staan, bestaat erin dat je de ander zo EERLIJK mogelijk op de hoogte houdt van EVOLUTIES in de EIGEN ZIEL."
Verraad, p. 81
​
2 DOORDENKERTJE: SILENCE can be VIOLENCE
NON-COMMUNICATION AS HUMUS FOR BETRAYAL
"Wanneer een partner lang niet communiceert over essentiële verschuivingen wat betreft gevoelens, verwachtingen of irritaties omtrent de partner en de ander in de illusie laat dat alles in orde is, kan dat ook een bitter gevoel van verraad nalaten. De partner is gedurende maanden of soms jaren bezig geweest met een proces dat hem of haar steeds verder verwijderde van de liefdesrelatie, en de ander heeft op geen enkele manier de kans gehad daarop te reageren of eventueel bij zichzelf zaken bij te sturen of te onderzoeken.
Dergelijke processen eindigen vaak in een abrupte aankondiging van een partner dat hij of zij wil vertrekken, zelfs zonder dat er iemand anders in het spel is. De ander valt verbijsterd en perplex uit de lucht. Dat kan men terecht ook als verraad zien, tegenover het oorspronkelijke verbond dat men gesloten heeft met elkaar."
Verraad; p. 82-83
​
3 DOORDENKERTJE:
WELKE PRIJS WIL JE BETALEN VOOR JE EIGEN INNERLIJKE WAARHEID?
'In contact staan met jezelf' is niet zomaar een cliché. Het betekent dat je voeling kan hebben met je emotionele onderstroom en lichamelijke sensaties die opgewekt worden doorheen de lotgevallen van het leven. Het betekent dat je er de interne betekenissen van kan verkennen, keuzes kan maken die in overeenstemming zijn met wat je nodig hebt om je zo volledig mogelijk verder te ontwikkelen en de pijn te kunnen dragen bij de verschillende verliessituaties die onvermijdelijk optreden wanneer het leven niet loopt zoals gewenst.
Misschien een van de belangrijkste vereisten om integriteit ten opzichte van jezelf te behouden, is DE BEREIDHEID om iets of iemand dierbaar TE VERLIEZEN wanneer dat de PRIJS is voor een LEVEN IN OVEREENSTEMMING met je eigen INNERLIJKE WAARHEID.
Verraad, p. 97
​
4 DOORDENKERTJE: ZELFLIEFDE versus ZELFVERLATING
"Een intieme relatie is de plaats bij uitstek waarin je je kwetsbaar durft op te stellen. Een gesprek, samen in bed in het holst van de nacht, waarin je je vrees belachelijk over te komen overwint en aan de ander vertelt hoe groot je angst is dat je niet goed genoeg bent, hoezeer je soms gekweld wordt irrationele jaloersheid of hoe je soms ingenomen wordt door angst of ontroering wanneer je ervaart hoeveel je van die ander houdt, is het nemen van een groot risico omdat je daarbij de ander binnenlaat in die kamers in jezelf die je het liefst gesloten houdt.
In een sfeer van liefde en vertrouwen zullen dergelijke risico's je sterker maken en des te meer wanneer de ander daar ontvankelijk en ten volle aanwezig op reageert. Dergelijke momenten geven de relatie een WAARDE. De liefde geeft je de KRACHT geamputeerde delen terug te vinden en ze alsnog te integreren in je psyche. Als het goed zit, word je in de loop van dat proces authentieker en waarachter omdat je STEEDS VOLLEDIGER weet op welke fundamenten het menselijke bestaan rust. Dat proces waarbij je op een liefdevolle manier aanwezig kan zijn bij je eigen psychische realiteit, waardoor je langzamerhand uitgroeit tot wie je in potentie bent, kan je zien als een gezonde uiting van zelfliefde op zelfzorg. Onder 'zelfverlating' verstaan we de houding waarbij je je helemaal afkeert van die manier om in relatie te staan met jezelf."
Verraad, p. 98-99
​
5 DOORDENKERTJE: INTIMITEIT, TWIJFEL en NIET-WANKELEN
"Een mooie definitie van intimiteit vinden we bij David Schnarch in Intimacy and Desire:
'Intimiteit houdt in dat je je eigen geest in kaart brengt voor je partner en dat je je partner je geest ook in kaart laat brengen.'
Dat is natuurlijk een onderneming die bepaalde risico's inhoudt. Degene die zich blootgeeft, stelt zich kwetsbaar op door in zijn of haar ziel te laten kijken. ...
Het belangrijkste in een dergelijk gesprek is dat je blijft staan zonder te wankelen, omdat je op een pijnlijke manier ervaart dat je twee zeer verschillende personen bent. Twijfel omtrent de haalbaarheid van de relatie of vrees omtrent niet te overbruggen eenzaamheid kan je dan bekruipen."
Scènes na een huwelijk; p. 150
​
6 DOORDENKERTJE: WAT HET VERHAAL VAN OSCAR WILDE ONS DUIDELIJK MAAKT is
"dat LIJDEN zien als een teken van LIEFDE een FATALE VERGISSING kan zijn.
Het is niet de liefde die blind maakt, het is BLIND ZIJN voor misbruik en manipulatie - of met een iets mildere bril bekeken: figurant worden in een toneelstuk dat geregisseerd wordt door de traumatische geschiedenis van de ander - dat je blind kan maken voor hoever je afgedreven bent van waar liefde over gaat. In dergelijke relaties zit misschien wel veel heftigheid, passie, verslaving en fascinatie, maar als je goed kijkt, is dat vaak een enorme stofwolk waardoorheen de liefde zich niet meer kan tonen.
Ik lijd dus ik bemin; p. 122
​
7 DOORDENKERTJE: Het verhaal van Abélard en Heloïse
Over onmogelijkheid en kiezen
"Wanneer de ene partner het diepe VERLANGEN voelt naar een CONNECTIE die verder gaat dan het delen van het dagelijkse leven en de andere partner begrijpt zelfs niet waarover het gaat of blijft achter een muur van oppervlakkigheid of het grote gelijk zitten, dan geeft dat een kwellend gevoel van eenzaamheid binnen in een relatie.
Die eenzaamheid kan een fase zijn waar men doorheen moet omdat twee partners in een relatie nooit op hetzelfde tempo evolueren. Wanneer elke hoop op het DOORBREKEN van die EENZAAMHEID, ook al is het maar af en toe, verloren gaat, kan WEGGAAN, met alle pijn en offers van dien, nog de ENIGE OPTIE zijn. De andere keuze is een levende dode zijn."
De gemiste kans; p. 193
​
8 DOORDENKERTJE: DRIE REGISTERS in een INTIEME RELATIE
"In het ideale geval komen in een intieme relatie een aantal registers samen. Er is het domein van de seksualiteit in enge zin waar FYSIEKE aantrekking, opwinding en lustbeleving centraal staan.
Dan is er het register dat we wat breder tot het domein van Eros kunnen rekenen. Het gaat dan over de LEVENDIGHEID, de creativiteit en de verfrissing die de relatie in het leven brengt.
En dan is er het domein van de LIEFDEVOLLE VERBINDING die we verder zullen bespreken en waarvan een van de voornaamste kenmerken een gevoel van DIEPE RUST is. Wanneer een relatie goed zit, staan die registers voortdurend met elkaar in contact."
Onmogelijkheid wordt mogelijk; p. 234
​
9 DOORDENKERTJE: EEN EXISTENTIELE VRAAG VOOR VELEN
"Hoe overleven we de soms zeer pijnlijke aspecten van een liefdesrelatie zonder de liefde zelf te verliezen?
Integendeel, hoe leidt ze ons naar een diepere liefde?
We kunnen dat proces niet op een directe manier benaderen en begrijpen. We kunnen alleen circambuleren, er ronddraaien zoals een pelgrim rond de Kaäba, zonder de illusie het ooit ten volle te doorgronden."
Onmogelijkheid wordt mogelijk; p. 237-238
​
10 DOORDENKERTJE: WIJ: ONONTBEERLIJK EN PROBLEMATISCH TEGELIJK
"Een koppel is meer dan een 'IK' en een 'JIJ' met elk hun ego's, levensgeschiedenissen, verlangens, conflicten en problemen die ze moeten doorwerken. Een koppel is maar waarlijk een koppel wanneer er een derde pool ontstaan: een 'WIJ'. Die 'Wij' is meer dan de gewone optelsom van beide partners en moeten we bekijken als een soort derde partij in de relatie met eigen verwachtingen en eisen.
Die 'wij' is ONONTBEERLIJK om een koppel te dragen wanneer het bedreigd wordt door de desintegrerende krachten die uitgaan van de onopgeloste problemen bij beide partners. Deze geheel of gedeeltelijk ONBEWUSTE KRACHTEN kunnen leiden tot hevige CONFLICTEN en VERVREEMDING, tot GESLOTENHEID, ZWIJGZAAMHEID of MISKENNING van de ANDER, die opgesloten wordt in een projectie waar hij of zij niets tegen vermag. Het zijn deze processen die koppels meestal uit elkaar drijven en tot op zekere hoogte zijn ze onvermijdelijk.
Wanneer er een krachtige 'WIJ' bestaat, is het koppel tegen meer bestand. Zelfs zonder de splijtende kracht van ernstige problemen zal het ontbreken van een 'wij' zich laten voelen als bloedarmoede, afstand, verveling of leegte.
Het offer: p. 255 – 256
​
11 DOORDENKERTJE: ZELFBEDROG VERMOMD ALS ZELFLIEFDE
"Wie onveilig gehecht is zal veel sneller en veel vaker pijnlijke ervaringen opdoen tijdens intieme relaties in het latere leven. De voornaamste thema's zijn angst voor verlating, en angst dat de ander te groot, te indringend of te machtig wordt.
De voornaamste uitingsvormen van hechtingsstoornissen zijn heel aanklampend gedrag, heel afstandelijk gedrag of een mengsel van beide."
Zelfbedrog vermomd als zelfliefde; p. 280
​
12 DOORDENKERTJE:
ZELFLIEFDE versus EEN SOORT SOFT-NARCISTISCH GEKLEURDE AUTONOMIE
"Veel mensen met een traumatisch verleden kampen met een sterk negatief gevoel over zichzelf dat aan zelfhaat kan grenzen. Voor hen is het advies om ZICHZELF wat LIEVER TE ZIEN zeker op zijn plaats. Maar de nadruk op die veelbelovende autonomie pakt vaak omgekeerd uit.
Veel mensen met vroege verstoringen in hun hechting hebben vooral geleerd alleen op ZICHZELF te VERTROUWEN en de anderen niet te dichtbij te laten komen. Dat ze daardoor meer dan anderen pijnlijke liefdesbreuken meemaken hoeft niet te verwonderen, maar de remedie daarvan is zeker niet het cultiveren van een soort SOFT-NARCISTISCH GEKLEURDE AUTONOMIE die overigens geen echte autonomie is.
Mensen met dergelijke geschiedenissen hebben geleerd om op niemand te vertrouwen, geen hulp te vragen, altijd voorbereid te zijn op nakend gevaar met verlating op de eerste plaats, niet te veel in hun ziel en in hun hart te laten kijken. Zij hebben geleerd zich te verzoenen met het idee dat ze 'anders' zijn en waarschijnlijk nooit echt in verbinding zullen kunnen treden."
Zelfbedrog vermomd als zelfliefde; p. 280-281
​
​
13 DOORDENKERTJE: DE FINALITEIT VAN 'ZELFLIEFDE' is DE ANDER en HET LEVEN
"Het probleem ontstaat wanneer je op de weg naar zelfliefde, uit het oog verliest wat er de finaliteit van is.
Mensen blijven maar 'aan zichzelf werken', wonen reeds jarenlang zelfstandig, hebben een eigen inkomen verworven en hebben misschien voldoende vrienden, vriendinnen en kennissen. Zij volgen de nodige workshops en retraites om van zichzelf te leren houden en slagen er maar niet in om tot een bevredigende relatie te komen. Er wordt vaak vergeten dat de finaliteit van zelfliefde gericht moet zijn op de relatie met wat buiten het 'ik' ligt. Wat buiten het 'ik' ligt, is uiteraard de concrete ander, maar ook de veel grotere dimensie van het Leven zelf, waarvan wij maar een bijzonder en tijdelijk geval zijn en die zowel in onze psyche als in het hele universum werkzaam is."
Zelfbedrog vermomd als zelfliefde; p. 281
​​
14 DOORDENKERTJE: ZELFLIEFDE versus VERBINDING
"De mens is niet bedoeld om volledig zelfvoorzienend te zijn. De mens is eerder geprogrammeerd om in verbinding te staan en te communiceren. Zelfliefde is zeker belangrijk, maar kan op geen enkele manier een vervanging zijn voor het veld dat ontstaat in de liefde tussen twee personen.
Jezelf graag zien is geen substituut voor werkelijk gezien worden door een geliefde ander. Het gevoel volledig onafhankelijk te zijn en niemand anders nodig te hebben, zelfs niet om je geliefde te voelen, is meestal een ALARMTEKEN dat men met bindingsangsten en een hechtingsproblematiek kampt. Het wat boeddhistisch geïnspireerde 'INTERDEPENDENTE' van het menselijke bestaan in het samenzijn met de anderen en zelfs met de planeet, is een hogere waarde dan de vaak defensief en narcistisch gekleurde 'INDEPENDENTIE'. Het gevaar is niet denkbeeldig dat een verkeerd begrepen onafhankelijkheidsgedachte mensen die vanuit hun verleden reeds problemen hebben om verbindingen aan te gaan in een nog groter isolement stuurt."
Zelfbedrog vermomd als zelfliefde: p. 282
​
15 DOORDENKERTJE: Het idee 'KRISTALLISATIE' van Stendhal, opgenomen in het boek:
"Dit is het proces waarbij de minnaar allerlei attributen toeschrijft aan zijn geliefde die absoluut niet in de realiteit bestaan en die het adagio 'liefde is blind' bevestigen. Hij gebruikt ter argumentatie een stevige metafoor:
"In de zoutmijnen van Salzburg wordt een boomtak die door de winter van zijn bladeren is ontdaan, in de verlaten diepten van de mijn gegooid; twee of drie maanden later wordt hij eruit getrokken, bedekt met schitterende kristallisaties: de kleinste takken, die niet groter zijn dan een mezenpoot, zijn bedekt met een oneindig aantal diamanten, beweeglijk en oogverblindend; de oorspronkelijke tak is niet meer herkenbaar.
Wat ik kristallisatie noem is de werking van de geest, die uit alles wat zich aandient de ontdekking trekt dat het geliefde object nieuwe volmaaktheden heeft."
...
Niemand kan ontkennen dat projectie en idealisatie onvermijdelijk aanwezig zijn in een intense liefdesrelatie. Stendhal belicht daarvan vooral de sombere kant: de geliefde wordt NIET GEZIEN zoals HIJ OF ZIJ IS, maar blijft VERBORGEN achter de laag diamanten of zoutkristallen. De minnaar zelf blijft gevangen in een cirkel van angst en idealisatie waarin we nu ook niet direct veel diepgang of echte verbinding met de mens van vlees en bloed kunnen ontwaren.
'Begeerd, vereerd en gevreesd' p. 303-304
​
16 DOORDENKERTJE: VERVOERING ... KANS of RISICO
"Het kan een wat overspannen extrapolatie lijken, maar een intense en passionele fascinatie voor de geliefde kan ook elementen van VERVOERING inhouden met alle kansen en eventuele risico's van dien. En zoiets trekt het individu open, mits het de energieën die dan vrijkomen kan kanaliseren. Vervoering stelt ons in staat te verkeren in een toestand van ADORATIE ZONDER ZELFVERHEERLIJKING en ZONDER AFGUNST. Daardoor is vervoering een perfect tegengif voor narcisme, indien ze juist wordt begrepen.
Wanneer je je zou identificeren met de toestand van vervoering is de kans op narcistische opgeblazenheid reëel. Zo iemand zou zijn eigenwaarde op een volkomen onterechte manier opschroeven door zich in een symbiotische versmelting volledig te identificeren met de vervoering zelf.
p. 307
​
17 DOORDENKERTJE:
DIEPGAANDE RELATIES verdragen TEGENGESTELLINGEN
zoals PASSIE - VRIJHEID - AVONTUUR - GEBORGENHEID – VEILIGHEID
"In het liefdesverlangen huizen INHERENTE CONFLICTEN die men nooit kan oplossen maar alleen kan dragen. Het gaat om een sterke oppositie van gevoelens die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Een zeer belangrijk teken van maturiteit en een onontbeerlijke voorwaarde om diepgaande relaties aan te gaan, bestaat erin om tegengestelde krachten en drijfveren in jezelf te kunnen verdragen en ertussen te kunnen schakelen, zonder dat er een definitieve en altijd frustrerende keuze wordt gemaakt voor één van die polen, die in hun extremen worden gekarakteriseerd door een enorme starheid en steriliteit.
...
In elke mens leeft de tegenstelling tussen VRIJHEID, PASSIE en AVONTUUR enerzijds en VEILIGHEID en GEBORGENHEID anderzijds. Het gaat om tegenstellingen waartussen men niet kan kiezen.
...
Zowel mannen als vrouwen hebben behoefte aan een ademende relatie. In een goede relatie moet er de beleving zijn van passie, onvoorspelbaarheid en avontuur, maar binnen een kader dat veilig en geborgen aanvoelt. Beide polen moeten met de nodige FLUCTUATIES aanwezig kunnen zijn.
Relationele problemen zijn heel vaak terug te voeren tot RIGITDITETI in dit register, waarbij men opgesloten zit in één positie. Die rigiditeit bevindt zich in één of beide partners, of is een patroon dat ontstaan is in de relatie zelf. In elk geval is het een wurgend gegeven voor de vitaliteit van de verbintenis."
De spanning tussen tegenstellingen omvatten; p. 316 - 319
​
18 DOORDENKERTJE: AFGESCHEIDENHEID en VERBINDING:
noodzakelijk voor GROEI in elke RELATIE
"Wil een relatie kunnen groeien, dan is het noodzakelijk dat verscheidenheid en het afgescheiden zijn kunnen bestaan. Slechts in een zekere EENZAAMHEID kan je groeien of ervaringen die voorafgingen integreren. De afwezigheid van de geliefde dient dus niet alleen om het VERLANGEN levend te houden, maar ook om als individu in een voortdurend proces van vernieuwing op een rijkere manier aanwezig te zijn voor de ander.
Dat gescheiden zijn heeft natuurlijk maar betekenis wanneer het in relatie staat tot de andere pool: VERBINDING, met haar DIEPGANG en transcendente kwaliteit."
De spanning tussen tegenstellingen omvatten; p. 324
​
19 DOORDENKERTJE:
TEGENSTELLINGEN en SPANNINGEN zijn er.
Je kan ze DRAGEN. ...Of je kan star voor EEN POOL KIEZEN ...
"In het liefdesverlangen huizen inherente conflicten die men NOOIT kan oplossen maar alleen kan DRAGEN. Het gaat om een sterke OPPOSITIE van GEVOELENS die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Een zeer belangrijk teken van maturiteit en een onontbeerlijke voorwaarde om diepgaande relaties aan te gaan, bestaat erin om tegengestelde krachten en drijfveren in jezelf te kunnen verdragen en ertussen te kunnen SCHAKELEN, zonder dat er een definitieve en altijd frustrerende keuze wordt gemaakt voor een van beide polen. Nochtans blijven veel mensen steken in één van die polen, die in hun extremen worden gekarakteriseerd door een enorme STARHEID en steriliteit.
In elke mens leeft de tegenstelling tussen vrijheid, passie en avontuur enerzijds en veiligheid en geborgenheid anderzijds. Het gaat hier om tegenstellingen waartussen men NIET KAN KIEZEN. ..."
De spanning tussen tegenstellingen omvatten; p. 316-317
​
19 DOORDENKERTJE:
TEGENSTELLINGEN en SPANNINGEN zijn er.
Je kan ze DRAGEN. ...Of je kan star voor EEN POOL KIEZEN ...
"In het liefdesverlangen huizen inherente conflicten die men NOOIT kan oplossen maar alleen kan DRAGEN. Het gaat om een sterke OPPOSITIE van GEVOELENS die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Een zeer belangrijk teken van maturiteit en een onontbeerlijke voorwaarde om diepgaande relaties aan te gaan, bestaat erin om tegengestelde krachten en drijfveren in jezelf te kunnen verdragen en ertussen te kunnen SCHAKELEN, zonder dat er een definitieve en altijd frustrerende keuze wordt gemaakt voor een van beide polen. Nochtans blijven veel mensen steken in één van die polen, die in hun extremen worden gekarakteriseerd door een enorme STARHEID en steriliteit.
In elke mens leeft de tegenstelling tussen vrijheid, passie en avontuur enerzijds en veiligheid en geborgenheid anderzijds. Het gaat hier om tegenstellingen waartussen men NIET KAN KIEZEN. ..."
De spanning tussen tegenstellingen omvatten; p. 316-317
​
21 DOORDENKERTJE: SPEELSHEID EN VERBEELDING maken een relatie LEVENSVATBAAR
"Ik pleit voor een zekere HERWAARDERING van het ROMANTISCHE, in de mate dat het verwijst naar de kracht van de verbeelding. Het wat versleten citaat van Einstein is nog altijd het herhalen waard:
'Verbeelding is belangrijker dan kennis. Want kennis is beperkt, terwijl verbeelding de hele wereld omvat.'
Einstein zal wel de laatste zijn om het belang van kennis te onderschatten, maar hij bedoelde met dit citaat meer dan waarschijnlijk dat kennis ons te veel in bekende cirkels laat ronddraaien en dat het betreden van onbekende registers slechts mogelijk is middels de verbeelding. Als hij DE ILLUSIE heeft zijn PARTNER 'te KENNEN' of wanneer zij de illusie koestert dat hij al niet te veel meer moet zeggen want dat ze toch al weet wat er komt, is waarschijnlijk het stadium aangebroken dat er van de romantische dimensie in de relatie niet veel meer overblijft.
Verbeelding is o.a. het vermogen om het bekende met NIEUWE OGEN te kunnen bekijken en daardoor iets anders te zien dan wat je altijd al meende te zien. Verbeelding doorbreekt het geconditioneerde en het gedetermineerde. Wanneer in een relatie het speelse verdwijnt, raakt ze VERSTOPT en EINDIGT de cyclus van vernieuwing die noodzakelijk is om je voortdurend aan te kunnen passen aan de steeds veranderende realiteit.
SPEELSHEID en VERBEELDINGSKRACHT zijn uitingen van het creatieve proces dat een relatie levensvatbaar houdt. In de speelsheid breek je voortdurend met wat voorafging. Het is een voortdurend loslaten van het verleden en je steeds opnieuw REALISEREN in het huidige moment. "
Spelen, verbeelden en steeds opnieuw creëren; p. 341-342-343
​
22 DOORDENKERTJE: SPEELSHEID als element voor EEN LEVENSLANG PERSPECTIEF
"De SPEELSHEID houdt het perspectief van een zonnige toekomst open. Zij komt tot uiting in het leven van alledag via blikken, gebaren en onverwachte uitspraken.
Daarvoor zijn twee zaken nodig. Om te beginnen moet je OPENSTAAN voor dat ONVERWACHTE en het nog ONBEKENDE in jezelf. Het is zeer belangrijk om een gevoel van levendigheid te behouden door aandachtig te zijn en verrast te kunnen worden door wat er in je eigen geest gebeurt. Het is een beetje zoals openstaan voor wat dromen je te vertellen hebben.
Een ander element is evenwel dat je een PARTNER hebt die OOK openstaat voor die VERRASSING en dat onverwachte, zowel naar zichzelf als naar jou.
Het is daarom zo dodelijk voor een relatie wanneer je in een modus leeft van 'elkaar te kennen'.
Wanneer dat gevoel ontstaat, drogen de bronnen op. Er ontstaat een gevoel van stagnatie en gaandeweg irritatie. Gedachten aan 'ontsnappen' doemen op. "
Spelen, verbeelden en steeds opnieuw creëren; p. 343 – 344
​
23 DOORDENKERTJE: GEEN RELATIE zonder de 'DERDE' RUIMTE, waarin 'WIJ' verblijft
Soms heb ik het gevoel dat we in één kamer zijn met twee tegenover elkaar liggende deuren en dat ieder van ons de klink van één deur vasthoudt en, als een van ons met een wimper knippert de ander al achter zijn deur is, en nu hoeft de eerste maar één woord te zeggen en meteen heeft de tweede zijn deur achter zich dichtgetrokken en is niet meer te zien. Hij zal de deur zeker weer openen, want het is een kamer die je misschien niet kan verlaten. Was de eerste maar niet precies zoals de tweede, was hij maar kalm, deed hij maar alsof hij niet naar de ander keer, bracht hij de kamer maar langzaam in orde alsof het een kamer als alle andere was; maar in plaats daarvan doet hij precies hetzelfde als de ander bij zijn deur, soms zijn ze zelfs allebei achter de deuren en is de mooie kamer leeg. Kwellende misverstanden zijn het gevolg.
Uit: Brieven aan Milena
​
"Een belangrijk TEGENGEWICHT voor de destructieve effecten van ruzies en conflicten is dat het koppel niet alleen beseft dat dat uitingen zijn hun beider individualiteit, maar dat ze ERKENNEN dat hun relatie een waarde heeft op zichzelf en dat de RELATIE een soort DERDE PERSOON is die men moet EREN en DIENEN.
Een relatie is dus meer dan een clash tussen twee personen die elk vechten voor hun eigen individualiteit. Er staat inderdaad iets anders op het spel dan een strijd waarbij wat de ene wint het verlies van de ander is of er ten hoogste een lauw compromis uit de brand kan worden gesleept. Dan zit elk van de PARTNERS in een NARCISTISCHE COCON waarbij de ander niets anders is dan een middel om de eigen noden en behoeften te bevredigen. Als ik in herhaling val, dan is dat omdat ik van oordeel ben dat deze constellatie fundamenteel IN DE WEG staat van een diepere LIEFDESVERBINTENIS. In wezen bestaat de ander dan niet als een afzonderlijke persoon met een eigen subjectiviteit en innerlijkheid. De ander is ofwel een middel of een projectiescherm van zaken die men wenst, of van zaken waar men vanaf wil en die men bij de ander legt."
De derde ruimte waarin wij verblijft; p. 345 – 346
​
24 DOORDENKERTJE:
TWEE PARTNERS hebben iets GROTERS nodig; DE DERDE (voorproefje)
"Het kan een radicale stellingname lijken, maar wil een liefdesrelatie slagen, dan is naast de twee partners de 'DERDE' nodig. Deze 'Derde' is onder allerlei andere vormen en namen beschreven in verschillende tradities ... John Haule gebruikt deze term ....
Het gaat hier niet om iets dat is terug te brengen tot gewone psychologische taal, of tot iets dat te vatten is als een combinatie van de persoonlijkheden van partners, het resultaat van een reeks 'afspraken' of beloftes om zich aan bepaalde communicatieve stijlen te houden. Het gaat om een register dat nooit volledig te vatten is door het bewuste ego en niet te begrijpen is vanuit de optelsom van de partners. De 'Derde' staat zelfs enigszins boven het 'wij' van de relatie.
In het begin van een relatie, wanneer de VERLIEFDHEID oplaait, worden beide partners meegenomen in een GOLF van LICHTVOETIGHEID, euforie, een intens geluk en het gevoel dat geen enkel probleem in het leven nog echt zwaar weegt. Iedereen die een tijdje heeft geleefd kent dat gevoel en weet dat het niet zozeer iets is dat de beide partners elkaar geven, maar eerder iets waar SAMEN in VERKEREN. Dat geeft een voorproefje waarover die 'Derde' gaat, al zullen opnieuw vele mensen meewarig over doen over het wat kinderlijke en ogenschijnlijk immature van een prille liefde. En inderdaad, dit zwevende gevoel heeft nog niet de beproevingen doorstaan van een echt relationele crisis."
De derde ruimte waarin wij verblijft; p. 348 – 349​
​
​